Czas inwentaryzacji zwierzyny

       Jak co roku przed nastaniem wiosny Nadleśnictwa i koła łowieckie spotykają się, by wspólnie policzyć zwierzynę. Dlaczego akurat na wiosnę? Wiąże się to z fenologią zwierząt. Większość młodych rodzi się w miesiącach marzec-maj. W inwentaryzacji poza płcią uwzględnia się również wiek osobników, stąd liczenia wykonuje się przed przyjściem na świat nowego pokolenia.
Jednym z inwentaryzowanych gatunków jest sarna. Ten najmniejszy z Polskich jeleniowatych ma bardzo ciekawą biologię. Występuje u niego tzw. ciąża przedłużona, która u sarny trwa ok. 10 miesięcy. Zjawisko to występuje zaledwie u kilku rodzimych gatunków m.in. u łasicowatych. Ruja (okres godowy) saren przypada na koniec lata. Po zapłodnieniu zarodek rozwija się do pewnego momentu, po czym wstrzymuje wzrost na ok. 5 miesięcy. Koźlęta rodzą się w maju i charakteryzują się specyficznymi białymi cętkami. Po porodzie samica (koza) opuszcza swoje potomstwo. Obserwuje je z odległości i pojawia się co kilka godzin jedynie po to, by nakarmić koźlęta. Jest to element strategii życiowej saren mający na celu zapewnienie bezpieczeństwa potomstwu. Znalezionego przypadkiem koźlęcia nie należy dotykać ani zabierać.  
Gatunek ten często mylony jest z jeleniem.

Warto pamiętać, że sarna nie jest „żoną” jelenia. Różnice pomiędzy tymi gatunkami pokazuje poniższa rycina.

 
Na zimę sarny łączą się w stada zwane rudlami, składające się z kóz, kozłów i koźląt. Kozły jesienią zrzucają poroże, więc rozróżnianie płci w tym okresie po obecności lub braku parostków na nic się zda. Zimą parostki zaczynają odrastać. Początkowo pokryte są miękką tkanką zwaną scypułem. Kiedy poroże osiągnie pełnię rozwoju, scypuł wysycha i zaczyna swędzieć. Powoduje to, że koziołki ocierają parostkami o drzewa i krzewy (tzw. czemchanie) aż do całkowitego zdarcia scypułu, jednocześnie łamiąc gałęzie i uszkadzając korę roślin. Parostki są tworem kostnym. Jak wszystkie kości początkowo mają kolor biały, jednak na skutek czemchania wybarwiają się od soków roślin, o które są wycierane.

 
fot. Kozioł ze scypułem

Sarny są dość wybredne w doborze swojego pożywienia. W porze letniej skrupulatnie selekcjonują pokarm wybierając swoje ulubione zioła. Ich dieta zmienia się w ciągu roku. Latem dominują w niej rośliny zielne, paprocie i borówki. Zimą sarny przechodzą na pokarm pędowy, najchętniej zgryzając pędy osiki, dębu, sosny, brzozy i jeżyny. Chętnie pobierają również żołędzie.
Ze względu na swój behawior – czemchanie, znakowanie terenu podczas rui, pozorowanie walk oraz dietę, sarny negatywnie oddziałują na młode pokolenie lasu. Zgryzają pączki uniemożliwiając wzrost podrostom, ranią młode drzewa uszkadzając im korę i łamiąc gałęzie.  Znajomość liczebności tego gatunku ma więc duże znaczenie w kontekście ochrony lasu.

Autor artykułu: Agata Murawska

Zdjęcia: Agata Murawska